રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના (RSBY) એ ભારતમાં ગરીબી રેખા (BPL) નીચે જીવતા પરિવારોને નાણાકીય સુરક્ષા પ્રદાન કરવા માટે 2008 માં ભારત સરકાર દ્વારા શરૂ કરવામાં આવેલ સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના છે. RSBYનો પ્રાથમિક ઉદ્દેશ્ય એ સુનિશ્ચિત કરવાનો છે કે ગરીબ પરિવારો આર્થિક મુશ્કેલીઓનો સામનો કર્યા વિના ગુણવત્તાયુક્ત આરોગ્યસંભાળ સેવાઓનો ઉપયોગ કરી શકે.
આ યોજના વાર્ષિક રૂ.30,000 સુધીના હોસ્પિટલમાં દાખલ થવાના ખર્ચને આવરી લે છે જેમાં ઘરના વડા, જીવનસાથી અને ત્રણ આશ્રિત બાળકો સહિત પરિવારના પાંચ સભ્યો આવી શકે છે. આ યોજના માટેનું પ્રીમિયમ રૂ. 30 દર મહિને કુટુંબ દીઠ , જેમાંથી કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો 75:25 ના ગુણોત્તરમાં ખર્ચ વહેંચે છે. આ યોજના 2021 સુધીમાં 4.5 કરોડ પરિવારોની નોંધણી કરવામાં સફળ રહી છે, જે તેને વિશ્વની સૌથી મોટી આરોગ્ય વીમા યોજનાઓમાંની એક બનાવે છે.
રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના 2023(Rashtriya Swasth Bima Yojana)
રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના વિશે માહિતી આપતું કોષ્ટક નીચે મુજબ છે.
યોજનાનું નામ | રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના |
હેતુ | ગરીબી રેખા નીચે જીવતા પરિવારોને આરોગ્ય વીમા કવરેજ આપવા. |
વીમા દ્વારા આવરી લીધેલું જોખમ | હોસ્પિટલમાં દાખલ થવાનો ખર્ચ વાર્ષિક રૂ. 30,000 કુટુંબના 5 સભ્યો સુધી. |
લાયકાત | ગરીબી રેખા નીચે જીવતા પરિવારો |
પ્રીમિયમ | રૂ.30 દર મહિને કુટુંબ દીઠ |
નોંધણી | અધિકૃત સમુદાય સેવા કેન્દ્રો દ્વારા અથવા ઓનલાઈન અરજી કરવી પડે. |
ક્લેમ સેટલમેન્ટ | નેટવર્ક હોસ્પિટલોમાં કેશલેસ સારવાર અથવા ખર્ચની ભરપાઈ |
અમલીકરણ | કેન્દ્ર સરકારના સમર્થન સાથે રાજ્ય સરકારો દ્વારા અમલમાં મૂકવામાં આવે છે |
ક્યારથી શરૂ થઈ | 2008 |
લાભાર્થીઓ | 2021 સુધીમાં 4.5 કરોડથી વધુ પરિવારોની નોંધણી થઈ |
પાત્રતા (Eligibility)
- બીપીએલ કેટેગરીના અસંગઠિત ક્ષેત્રના કામદારો અને તેમના પરિવારના સભ્યો (પાંચ જણનું કુટુંબ એકમ) યોજના હેઠળ લાભાર્થી હશે.
- અસંગઠિત ક્ષેત્રના કામદારો અને તેમના પરિવારના સભ્યો કે જેમને યોજના હેઠળ લાભ મળવાનો પ્રસ્તાવ છે તેમની યોગ્યતા ચકાસવાની જવાબદારી અમલીકરણ એજન્સીઓની રહેશે.
- લાભાર્થીઓને ઓળખના હેતુ માટે સ્માર્ટ કાર્ડ આપવામાં આવશે.
લાભો (Benefits)
લાભાર્થી દર્દીઓ/ભૌગોલિક વિસ્તારની જરૂરિયાતને આધારે સંબંધિત રાજ્ય સરકારો દ્વારા ડિઝાઇન કરવામાં આવશે તેવા દર્દીઓના આરોગ્ય સંભાળ વીમા લાભો માટે પાત્ર હશે. જો કે, રાજ્ય સરકારોને પેકેજ/યોજનામાં ઓછામાં ઓછા નીચેના લઘુત્તમ લાભોનો સમાવેશ કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે:
- અસંગઠિત ક્ષેત્રના કામદાર અને તેમના પરિવાર (પાંચના એકમ)ને આવરી લેવામાં આવશે.
- વીમાની કુલ રકમ વાર્ષિક રૂ. 30,000/- પ્રતિ કુટુંબ, કુટુંબ ફ્લોટર ધોરણે.
- તમામ આવરી લેવામાં આવતી બિમારીઓ માટે કેશલેસ હાજરી
- હોસ્પિટલમાં દાખલ થવાનો ખર્ચ, શક્ય તેટલા ઓછા બાકાત સાથે મોટાભાગની સામાન્ય બિમારીઓની કાળજી લેવી
- પહેલાથી અસ્તિત્વમાં રહેલા તમામ રોગોને આવરી લેવામાં આવશે.
- રૂ.1000 ની એકંદર મર્યાદામાં પરિવહન ખર્ચ (પ્રતિ મુલાકાત રૂ. 100ની મહત્તમ મર્યાદા સાથે વાસ્તવિક).
ભંડોળ પેટર્ન (Funding Pattern)
- ભારત સરકાર દ્વારા યોગદાન: અંદાજિત વાર્ષિક પ્રીમિયમના 75% રૂ. 750, વધુમાં વધુ વાર્ષિક રૂ.565 કુટુંબ દીઠ. સ્માર્ટ કાર્ડનો ખર્ચ કેન્દ્ર સરકાર ભોગવશે.
- સંબંધિત રાજ્ય સરકારો દ્વારા યોગદાન: વાર્ષિક પ્રીમિયમના 25%, તેમજ કોઈપણ વધારાનું પ્રીમિયમ.
- લાભાર્થીએ વાર્ષિકરૂ.30 નોંધણી/નવીકરણ ફી તરીકે .
- આ યોજનાના સંચાલનના વહીવટી અને અન્ય સંબંધિત ખર્ચ સંબંધિત રાજ્ય સરકારો દ્વારા ઉઠાવવામાં આવશે.
Important Links
રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજનાની વેબસાઈટ | અહીં ક્લિક કરો |
હોમ પેજ | અહીં ક્લિક કરો |
નોંધણી પ્રક્રિયા (Enrollment Process)
પૂર્વ-નિર્દિષ્ટ ડેટા ફોર્મેટનો ઉપયોગ કરીને વીમાદાતાને પાત્ર BPL પરિવારોની ઇલેક્ટ્રોનિક સૂચિ પ્રદાન કરવામાં આવે છે.
વીમા કંપની જિલ્લા-સ્તરના અધિકારીઓની મદદથી તારીખો સાથે દરેક ગામ માટે નોંધણીનું સમયપત્રક તૈયાર કરે છે.
શેડ્યૂલ મુજબ, BPL યાદી દરેક નગરમાં નોંધણી સ્ટેશનો અને અગ્રણી સ્થાનો પર નોંધણી પહેલાં પોસ્ટ કરવામાં આવે છે, અને ગામમાં નોંધણીની તારીખ અને સ્થાન અગાઉથી જાહેર કરવામાં આવે છે.
દરેક ગામના સ્થાનિક કેન્દ્રો (દા.ત., સાર્વજનિક શાળાઓ) ખાતે મોબાઈલ એનરોલમેન્ટ સ્ટેશનો સ્થાપવામાં આવે છે.
આ સ્ટેશનો વીમાદાતા દ્વારા બાયોમેટ્રિક માહિતી (ફિંગરપ્રિન્ટ્સ) અને આવરી લેવામાં આવેલા ઘરના સભ્યોના ફોટોગ્રાફ્સ અને ફોટો સાથે સ્માર્ટ કાર્ડ પ્રિન્ટ કરવા માટે એક પ્રિન્ટર એકત્રિત કરવા માટે જરૂરી હાર્ડવેરથી સજ્જ છે.
એકવાર લાભાર્થીએ 30 રૂપિયા ફી ચૂકવ્યા પછી અને સંબંધિત સરકારી અધિકારીએ સ્માર્ટ કાર્ડને પ્રમાણિત કર્યા પછી, યોજના અને હોસ્પિટલોની સૂચિનું વર્ણન કરતી માહિતી પત્રિકા સાથે સ્માર્ટ કાર્ડ, સ્થળ પર જ પ્રદાન કરવામાં આવે છે.
પ્રક્રિયામાં સામાન્ય રીતે દસ મિનિટથી ઓછો સમય લાગે છે.
કાર્ડ પ્લાસ્ટિક કવરમાં સોંપવામાં આવશે.
રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના માટે કેવી રીતે અરજી કરવી
રાષ્ટ્રીય સ્વસ્થ વીમા યોજના માટે કેવી રીતે અરજી કરવી તે અંગે અહીં એક પગલું-દર-પગલાની માર્ગદર્શિકા નીચે મુજબ છે.
સ્ટેપ 1: તમારી પાત્રતા તપાસો તમે અરજી પ્રક્રિયા શરૂ કરો તે પહેલાં, તમારે તપાસ કરવાની જરૂર છે કે તમે યોજના માટે પાત્ર છો કે નહીં. પાત્ર બનવા માટે, તમારે ગરીબી રેખાની નીચે હોવું અથવા તમારી પાસે પીળા રેશન કાર્ડ હોવું જરૂરી છે. તમારી ઉંમર 18 થી 60 વર્ષની વચ્ચે હોવી જોઈએ અને તમારી પાસે માન્ય આધાર કાર્ડ હોવું જરૂરી છે.
સ્ટેપ 2: નજીકનું નોંધણી કેન્દ્ર શોધો રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના માટે અરજી કરવા માટે, તમારે નજીકના નોંધણી કેન્દ્રની મુલાકાત લેવાની જરૂર છે. તમે યોજનાની સત્તાવાર વેબસાઇટ પર નોંધણી કેન્દ્રોની સૂચિ શોધી શકો છો.
સ્ટેપ 3: એકવાર તમે નજીકનું નોંધણી કેન્દ્ર શોધી લો, અને અરજી ફોર્મ ભરી લેવું. ફોર્મમાં મૂળભૂત વિગતો જેમ કે તમારું નામ, ઉંમર, સરનામું, આધાર કાર્ડ નંબર અને અન્ય સંબંધિત માહિતી માટે પૂછશે.
સ્ટેપ 4: તમારે અરજી ફોર્મની સાથે જરૂરી દસ્તાવેજો પણ સબમિટ કરવાના રહેશે. આ દસ્તાવેજોમાં તમારા આધાર કાર્ડની નકલ, પાસપોર્ટ-સાઇઝનો ફોટોગ્રાફ અને પીળા રેશન કાર્ડ (જો લાગુ હોય તો)નો સમાવેશ થાય છે.
સ્ટેપ 5: સ્કીમમાં નામ નોંધાવવા માટે તમારે રૂ.30 ની નોંધણી ફી પણ ચૂકવવી પડશે. આ ફી એનરોલમેન્ટ સેન્ટર પર જ ચૂકવી શકાય છે.
સ્ટેપ 6: તમારું અરજી ફોર્મ અને દસ્તાવેજો સબમિટ કર્યા પછી, તમને તમારું રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના કાર્ડ પ્રાપ્ત થશે. આ કાર્ડમાં તમારી વિગતો હશે અને તે યોજનામાં તમારી નોંધણીના પુરાવા તરીકે કામ કરશે.
આ છ પગલાંને અનુસરીને, તમે સરળતાથી રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના માટે અરજી કરી શકો છો અને તમારા અને તમારા પરિવાર માટે આરોગ્ય વીમો સુરક્ષિત કરી શકો છો.
રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના: પૂછી સકાય તેવા પ્રશ્નો
શું હજુ પણ માન્ય છે?
રાષ્ટ્ર સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના (RSBY) હવે આયુષ્માન ભારત યોજના તરીકે ઉપલબ્ધ છે.
હું મારા RSBY કાર્ડની નોંધણી કેવી રીતે કરી શકું?
RSBY માટે નોંધણી પ્રક્રિયા પૂર્વ-નિર્દિષ્ટ ડેટા ફોર્મેટનો ઉપયોગ કરીને, આ યોજના ઓફર કરવા માટે પરવાનગી આપેલી વીમા કંપનીઓને પાત્ર BPL પરિવારોની ઇલેક્ટ્રોનિક સૂચિ પ્રદાન કરવા સાથે શરૂ થાય છે.
RSBY ના લાભાર્થીઓ કોણ છે?
બીપીએલ કેટેગરીના અસંગઠિત ક્ષેત્રના કામદારો અને તેમના પરિવારના સભ્યો (પાંચ જણનું કુટુંબ એકમ) યોજના હેઠળ લાભાર્થી બનશે.
રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજના કાર્ડનો શું ફાયદો છે?
આ યોજના હેઠળ, વીમાધારક, તેમના જીવનસાથી અને અન્ય ત્રણ આશ્રિતો જેમ કે બાળકો અથવા માતાપિતાને કુલ રૂ. 30,000/- વાર્ષિક મળવા પાત્ર છે.
રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય વીમા યોજનાની કુલ રકમ કેટલી છે?
30,000 રૂ